Tijgervlokreeft

From Coastal Wiki
Revision as of 09:57, 16 September 2011 by LeenVandepitte (talk | contribs) (→‎<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>)
Jump to: navigation, search
Category:Revision


Tijgervlokreeft
De tijgervlokreeft Gammarus tigrinus is een soort die oorspronkelijk enkel voorkwam in Noord-Amerika. De soort zou in Europa terechtgekomen zijn via het ballastwater van transportschepen zoals bijvoorbeeld in Engeland in 1931 het geval was, maar ze werd ook opzettelijk ingevoerd als visvoedsel zoals in Duitsland in 1957. In 1991 werd de tijgervlokreeft voor het eerst in België waargenomen. Mogelijk gebeurde de introductie in België door natuurlijke verspreiding langs de Maas, of onopzettelijk tijdens het uitzetten van vissen afkomstig uit Nederland in Belgische waterlopen. Het is een soort die voorkomt in zoete tot brakke milieus, waar ze zich snel kan verspreiden.

Foto:Lodewijk Roelen


Wetenschappelijke naam

Gammarus tigrinus Sexton 1939


Oorspronkelijke verspreiding

De tijgervlokreeft, komt oorspronkelijk voor in licht brakke (zoutgehalte van 1 tot 20 à 25 PSU) (Kelly et al. 2006 a, b)[1][2] Noord-Amerikaanse waterlopen. Zijn natuurlijk verspreidingsgebied reikt van de Saint Lawrence rivier in Quebec tot Florida. De soort komt algemeen of dominant voor op de bodem in intergetijdengebieden. Hij verkiest grote, stille of traag bewegende watermassa’s (Costello 1993)[3] en bodems bedekt met riet, hard substraat of zand (Kelly et al. 2006a, b)[1][2].


Eerste waarneming in België

Men heeft lang aangenomen dat het eerste kreeftje voor België in april 1996 werd verzameld in de Grote Put van Ekeren (Antwerpen) (Vercauteren et al. 1999)[4]. Het tijgervlokreeftje bleek echter al veelvuldig voor te komen in waterstalen genomen in 1991 uit vier verschillende Kempense kanalen (Messiaen et al. 2010)[5]. De aanwezigheid werd echter niet vastgesteld omdat de stalen slechts gedetermineerd werden tot op genus niveau. Hierdoor werd er geen onderscheid gemaakt met het inheemse vlokreeftjes zoals Gammarus duebeni en Gammarus pulex (Messiaen et al. 2010)[5].


Verspreiding in België

De tijgervlokreeft wordt gekenmerkt door een brede zouttolerantie en komt in Vlaanderen voor in water met een zoutgehalte tussen 28 en 5860 mg Cl-/l (Boets et al. 2011)[6], (deze waarden komen overeen met 0.03 en 9.6 PSU). Ter vergelijking: het zeewater van de Noordzee heeft een zoutgehalte van ongeveer 35 PSU. Deze zouttolerantie heeft er mee voor gezorgd dat het tijgervlokreeftje vandaag het meest algemene vlokreeftje in Vlaanderen is, waarbij het sinds 1999 in nagenoeg alle polderwaterlopen te vinden is (Boets et al. 2011)[6]. Gezien het feit dat deze soort zowel in zoet als in brak water kan overleven, wordt de tijgervlokreeft opgenomen in de Belgische lijst van niet-inheemse mariene soorten. In ons studiegebied kan de tijgervlokreeft eveneens gevonden worden langsheen het kanaal Gent-Terneuzen (Boets et al. 2011b)[7].


Verspreiding in onze buurlanden

Het tijgervlokreeftje werd in 1931 ontdekt in de brakke Engelse waterlopen rond Droitwich en Coventry (nabij Birmingham). Deze exemplaren werden bovendien gebruikt om de soort officieel te beschrijven (Sexton, 1939)[8].

Op basis van getuigenissen van vissers uit Lough Neagh (Noord-Ierland) die beweerden dat vlokreeften hun netten beschadigden, vermoeden sommige wetenschappers dat deze soort al vóór 1931 in Ierland aanwezig was. In dat geval zou het tijgervlokreeftje tijdens de Eerste Wereldoorlog via ballastwater van Amerikaanse schepen in de Ierse Bann rivier geïntroduceerd zijn. Vandaag domineert het tijgervlokreeftje de Noord-Ierse waterlopen Lough Neagh, Lough Erne en de monding van de Bann rivier (Costello 1993)[3]. In 1957 werden Engelse (Kelly 2006b)[2] exemplaren in Duitsland gekweekt en bewust uitgezet in de Duitse rivier de Wezer en haar bronrivier de Werra om er de door zoutvervuiling (Kelly 2006b)[2] verdwenen inheemse vlokreeften te vervangen (Pinkster et al 1977)[9]. Deze tijgervlokreeftjes trokken vanaf 1967 via de monding van de Wezer en de monding van de Eems op naar de Baltische Zee, waar ze uiteindelijk in 1979 toekwamen (Gollasch and Nehring 2006, Kelly et al. 2006b)[10]. Anno 2005 bezet het kreeftje er zowel het Wislahaf (het strandmeer tussen Polen en Rusland), de Bay of Puck als de Finse Golf (Grigorovich 2005)[2].

In Nederland kan men tijgervlokreeftjes waarnemen sinds mei 1964. In de herfst van 1965 domineerden ze reeds het IJsselmeer en kwamen ze ook voor in het Veluwemeer en de binnenwateren van Noord-Holland (Nijsen and stock 1966, Stock en Nijsen 1967a, Costello 1993)[11][12][3]. Het centrum van het verspreidingsgebied viel samen met de locatie waar op 26 juli 1960 enkele tientallen tijgervlokreeftjes - afkomstig uit Lough Neagh in Ierland - werden uitgezet (Kooizand nabij Enkhuizen in het IJsselmeer), nadat de experimenten erop waren beëindigd (Stock en Nijsen 1966)[13]. De wetenschappers gingen er van uit dat de diertjes zich in het wild niet zouden kunnen voortplanten, aangezien ze dat ook niet deden in gevangenschap. Enkele tientallen vlokreeftjes zouden bovendien te weinig zijn om aanleiding te geven tot een permanent gevestigde populatie (Stock en Nijsen 1966)[11]. Genetisch onderzoek bevestigde echter de Ierse oorsprong van de huidige Nederlandse tijgervlokreeftpopulatie. Hierdoor werd bewezen dat de uitgezette vlokreeftjes van 1960 wel degelijk de voorouders waren van de huidig aanwezige exemplaren (Kelly 2006b)[2]. Bij verder onderzoek in de jaren 1970 werden de tijgervlokreeftjes aangetroffen in nagenoeg alle wateren in het zuiden en het oosten van het land en de brakke wateren aan de kustgebieden (Pinkster 1977, Kelly 2006b, Szaniawska et al. 2003)[9][14][15]. Vanaf 1984 begon men het tijgervlokreeftje ook waar te nemen rond de eilanden Texel, Terschelling en Ameland. (Pinkster et al. 1992)[16]. De introductie van de Kaspische slijkgarnaal Chelicorophium curvispinum en de reuzenvlokreeft Dikerogammarus villosus in de Nederlandse Rijn, respectievelijk in 1987 en 1995, zorgt voor concurrentie, waardoor het tijgervlokreeftje weggeconcurreerd kan worden door deze andere niet-inheemse soorten (Van Riel 2006)[17].

In Noord Frankrijk werd het tijgervlokreeftje voor het eerst gesignaleerd in 1991 in de Moezel, een zijrivier van de Rijn. Van daaruit verspreidde de soort zich snel naar de Seine, de Rhône (beiden in 1995) en de Loire (2003). In 2005 werden de tijgervlokreeftjes ook aan de Zuid-Bretoense kust waargenomen. Wetenschappers voorspellen dat de tijgervlokreeft alle Bretoense wateren tegen 2018 zal gekoloniseerd hebben (Piscart 2008)[18].



Wijze van introductie

TEKST


Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien

TEKST


Factoren die de verspreiding beïnvloeden

TEKST


Effecten of potentiële effecten en maatregelen

TEKST


Specifieke kenmerken

TEKST


Weetjes

TITEL

TEKST


Geraadpleegde bronnen

  1. ↑ 1.0 1.1 Kelly, D.W.; McIsaac, H.J.; Heath, D.D. (2006). Vicariance and dispersal effects on phylogeographic structure and speciation in a widespread estuarine invertebrate Evolution 60(2): 257-267. details Cite error: Invalid <ref> tag; name "kelly2006a" defined multiple times with different content
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Kelly, D.W.; Muirhead, J.R.; Heath, D.D.; MacIsaac, H.J. (2006). Contrasting patterns in genetic diversity following multiple invasions of fresh and brackish waters Mol. Ecol. 15(12): 3641-3653. details Cite error: Invalid <ref> tag; name "kelly2006b" defined multiple times with different content Cite error: Invalid <ref> tag; name "kelly2006b" defined multiple times with different content Cite error: Invalid <ref> tag; name "kelly2006b" defined multiple times with different content Cite error: Invalid <ref> tag; name "kelly2006b" defined multiple times with different content Cite error: Invalid <ref> tag; name "kelly2006b" defined multiple times with different content
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Costello, M.J. (1993). Biogeography of alien amphipods occurring in Ireland, and interactions with native species Crustaceana 65(3): 287-299. details Cite error: Invalid <ref> tag; name "costello1993" defined multiple times with different content Cite error: Invalid <ref> tag; name "costello1993" defined multiple times with different content
  4. ↑ Vercauteren, Th.; Wouters, K.; Van de Poel, D. (1999). Eerste melding van de tijgervlokreeft (Gammarus tigrinus Sexton, 1939) in België Berichten over macrofauna en biol. kwal. v. oppervlaktewateren in de Prov. Antwerpen 11: 1-9 . details
  5. ↑ 5.0 5.1 Messiaen, M.; Lock, K.; Gabriels, W.; Vercauteren, Th.; Wouters, K.; Boets, P.; Goethals, P.L.M. (2010). Alien macrocrustaceans in freshwater ecosystems in the eastern part of Flanders (Belgium) Belg. J. Zool. 140(1): 30-39 . details Cite error: Invalid <ref> tag; name "messian2010" defined multiple times with different content
  6. ↑ 6.0 6.1 Boets, P.; Lock, K.; Goethals, P.L.M. (2011). Shifts in the gammarid (Amphipoda) fauna of brackish polder waters in Flanders (Belgium) J. Crust. Biol. 31(2): 270-277. details Cite error: Invalid <ref> tag; name "boets2011" defined multiple times with different content
  7. ↑ Boets, P.; Lock, K.; Goethals, P.L.M. (2011). Using long-term monitoring to investigate the changes in species composition in the harbour of Ghent (Belgium) Hydrobiologia 663: 155-166. details
  8. ↑ Sexton, E.W. (1939). On a new species of Gammarus (G. tigrinus) from Droitwich district J. Mar. Biol. Ass. U.K. 23(2): 543-551. details
  9. ↑ 9.0 9.1 Pinkster, S.; Smit, H.; Brandse-de Jong, N. (1977). The introduction of the alien amphipod Gammarus tigrinus Sexton, 1939, in the Netherlands and its competition with indigenous species Crustaceana, Suppl. 4: 91-105.details Cite error: Invalid <ref> tag; name "pinkster1977" defined multiple times with different content
  10. ↑ Gollasch, S.; Nehring, S. (2006). National checklist for aquatic alien species in Germany Aquat. Invasions 1(4): 245-269.details
  11. ↑ 11.0 11.1 Nijssen, H.; Stock, J.H. (1966). The amphipod, Gammarus tigrinus Sexton, 1939 , introduced in the Netherlands (Crustacea) Beaufortia 13(160): 197-206. details Cite error: Invalid <ref> tag; name "Nijsen1966" defined multiple times with different content
  12. ↑ Stock, J.H.; Nijssen, H. (1967). De ingevoerde vlokreeft, Gammarus tigrinus Sexton, 1939, krijgt vaste voet in Nederland Het Zeepaard 27(1): 2-5. details
  13. ↑
  14. ↑
  15. ↑ Szaniawska, A.; Lapucki, T.; Normant, M. (2003). The invasive amphipod Gammarus tigrinus Sexton, 1939 in Puck Bay Oceanologia 45(3): 507-510. details
  16. ↑ Pinkster, S.; Scheepmaker, M.P.C.; Platvoet, D.; Broodbakker, N. (1992). Drastic changes in the amphipod fauna (Crustacea) of Dutch inland waters during the last 25 years Bijdr. Dierkd. 61(4): 193-204. details
  17. ↑ Van Riel, M.C.; van der Velde, G.; Rajagopal, S.; Marguillier, S.; Dehairs, F.; bij de Vaate, A. (2006). Trophic relationships in the Rhine food web during invasion and after establishment of the Ponto-Caspian invader Dikerogammarus villosus Hydrobiologia 565(1): 39-58. details
  18. ↑ Piscart, C.; Maazouzi, C.; Marmonier, P. (2008). Range expansion of the North American alien amphipod Gammarus tigrinus Sexton, 1939 (Crustacea: Gammaridae) in Brittany, France Aquat. Invasions 3(4): 449-453. details
Retrieved from "https://www.coastalwiki.org/w/index.php?title=Tijgervlokreeft&oldid=38753"