Difference between revisions of "Elegante honingvlokreeft"
(→<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>) |
(→<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>) |
||
| Line 52: | Line 52: | ||
===<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>=== | ||
| − | In Nederland werd dit vlokreeftje, naast de Westerschelde, ook geregistreerd in het Noordzeekanaal – dat Amsterdam met de Noordzee verbindt – ter hoogte van IJmuiden en in de Nieuwe Waterweg | + | In Nederland werd dit vlokreeftje, naast de Westerschelde, ook geregistreerd in het Noordzeekanaal – dat Amsterdam met de Noordzee verbindt – ter hoogte van IJmuiden en in de Nieuwe Waterweg: de artificiële monding van de Rijn die Rotterdam met de Noordzee verbindt (Reichert & Beermann, 2011)<ref name=reichert2011>Reichert, K. (2011). First record of the Atlantic gammaridean amphipod ''Melita nitida'' Smith, 1873 (Crustacea) from German waters (Kiel Canal) Aquat. Invasions 6(1): 103-108. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=207816 details] </ref>. |
In maart van 2010 werden in het brakke deel van het Kiel kanaal in Duitsland een aantal exemplaren van dit vlokreeftje gevonden op artificiëel hard substraat (Reichert & Beermann, 2011)<ref name=reichert2011> </ref>. | In maart van 2010 werden in het brakke deel van het Kiel kanaal in Duitsland een aantal exemplaren van dit vlokreeftje gevonden op artificiëel hard substraat (Reichert & Beermann, 2011)<ref name=reichert2011> </ref>. | ||
Revision as of 13:55, 27 September 2011
|
|
Elegante honingvlokreeft
De elegante honingvlokreeft Melita nitida was oorspronkelijk enkel terug te vinden langs de Oost- en Westkusten van Noord-Amerika. Via scheepvaart (op scheepsrompen of in het ballastwater) kwam de soort naar Europa, waar hij voor het eerst opgemerkt werd in de Nederlandse Westerschelde in 1998. Dit niet-inheemse vlokreeftje werd voor het eerst in België waargenomen in 2003, in het Schelde-estuarium ter hoogte van Doel. Opmerkelijk is dat dit vlokreeftje vooral voorkomt onder Japanse oesters Crassostrea gigas en onder stenen: plekken die door inheemse vlokreeften minder bevolkt worden.
|
Contents
- 1 Wetenschappelijke naam
- 2 Oorspronkelijke verspreiding
- 3 Eerste waarneming in België
- 4 Verspreiding in België
- 5 Verspreiding in onze buurlanden
- 6 Wijze van introductie
- 7 Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien
- 8 Factoren die de verspreiding beïnvloeden
- 9 Effecten of potentiële effecten en maatregelen
- 10 Specifieke kenmerken
- 11 Geraadpleegde bronnen
Wetenschappelijke naam
Oorspronkelijke verspreiding
Het oorspronkelijk verspreidingsgebied van de elegante honingvlokreeft strekt zich uit langs de Atlantische - van de Golf van St. Lawrence (Canada) tot het Yucatan schiereiland (Mexico) - en de Pacifische kusten van Noord-Amerika - van Straat van Georgia in Canada tot Elkhorn Slough in California (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1]. Mogelijk ligt de oorsprong van dit vlokeeftje enkel aan de oostkust van Noord-Amerika en werd het geïntroduceerd in de westkust door de massale invoer van de Amerikaanse oester Crassostrea virginica voor aquacultuur (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1].
Eerste waarneming in België
De eerste waarneming van het elegante honingvlokreeftje in het studiegebied was tevens de eerste waarneming van de soort in Europa. Op 13 oktober 1998 werd in het brakke deel van de Nederlandse Westerschelde nabij Bath een vlokreeftje aangetroffen, dat oorspronkelijk als Melita sp. determineerd werd. (Van Moorsel en Waardenburgh 1999)[2]. Later bleek dat het hier om de elegante honingvlokreeft Melita nitida ging (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1].
Waarnemingen in de Belgische Zeeschelde lieten tot 2003 op zich wachten, toen de elegante honingvlokreeft werd waargenomen ter hoogte van Oude Doel (ten noorden van Doel) (Faasse, pers comm)[3].
Verspreiding in België
In ons studiegebied werden na de eerste waarneming in de Nederlandse Westerschelde nabij Bath in 1998 ook exemplaren van deze exoot aangetroffen bij Walsoorden in 1999, bij Baarland in 2000 (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1]. Stroomopwaarts verscheen de soort in 2003 voorbij de Belgische grens nabij Doel en werd hier in 2004, net als in Fort Liefkenshoek opnieuw waargenomen (Pers Com Marco Faasse)[3]. In dit beperkt verspreidingsgebied worden relatief grote hoeveelheden van deze exoot gevonden (Faasse en van Moorsel 2003)[1].
In het najaar van 2009 werd de elegante vlokreeft aangetroffen in het verbindingsdok in Zeebrugge (Boets et al., 2011)[4]. Het bleek hier slechts om twee individuen te gaan over een totaal van 43 stalen in de havens van Oostende, Nieuwpoort, Blankenberge en Zeebrugge. Dit wijst erop erop dat de soort maar in beperkte mate en in zeer lage dichtheden voorkomt in de Belgische kusthavens (Boets et al., 2011)[4].
Verspreiding in onze buurlanden
In Nederland werd dit vlokreeftje, naast de Westerschelde, ook geregistreerd in het Noordzeekanaal – dat Amsterdam met de Noordzee verbindt – ter hoogte van IJmuiden en in de Nieuwe Waterweg: de artificiële monding van de Rijn die Rotterdam met de Noordzee verbindt (Reichert & Beermann, 2011)[5]. In maart van 2010 werden in het brakke deel van het Kiel kanaal in Duitsland een aantal exemplaren van dit vlokreeftje gevonden op artificiëel hard substraat (Reichert & Beermann, 2011)[5].
Wijze van introductie
Het elegant honingvlokreeftje heeft waarschijnlijk de Westerschelde bereikt vanuit Noord-Amerika, vastgehecht aan scheepsrompen of via ballastwater (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1]. Na de introductie, maakt de goede zwemcapaciteit van volwassen exemplaren de actieve verspreiding van deze exoot mogelijk (Cadien, 2007)[6].
Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien
De verspreiding van het elegant honingvlokreeftje in de Westerschelde wordt voornamelijk begunstigd door de aanwezigheid aan harde substraten zoals stenen oeverversterkingen en kaaimuren. Oesters die zich op deze substraten bevestigen creëren vervolgens het ideale habitat voor deze exoot (Faasse and van Moorsel 2003)[1].
Factoren die de verspreiding beïnvloeden
De hoge tolerantiegraad en aanpassingsvermogen van het elegant honingvlokreeftje zorgen ervoor dat hij zich praktisch overal succesvol kan vestigen. De exoot wordt aangetroffen in brak water met zoutgehaltes van 3 tot 20 PSU (en uitzonderlijk tot 30 PSU) en watertemperaturen tot 32 °C (Faasse and van Moorsel 2003)[1]. Ter vergelijking: het zeewater van de Noordzee heeft een zoutgehalte van ongeveer 35 PSU. Daarenboven komt de soort voor in een wijd spectrum van habitats, variërend van moerassen in intergetijdengebieden en modderige rivierbodems tot harde substraten onder de laagwaterlijn (Reichert & Beermann, 2011; Faasse and van Moorsel 2003)[5][1]. Deze exoot kan zich probleemloos vestigen in vervuilde wateren gekenmerkt door lage zuurstofconcentraties (Cadien, 2005)[6]. Opmerkelijk is dat het elegant honingvlokreeftje bij ons voornamelijk verzameld werd in spleten tussen Japanse oesters Crassostrea gigas en het substraat waaraan deze zijn vastgehecht (Faasse and van Moorsel 2003)[1].
Effecten of potentiële effecten en maatregelen
De elegante honingvlokreeft (ongeveer 12 mm groot (http://bcbiodiversity.lifedesks.org/pages/19651)) komt in onze streken voor samen met twee inheemse vlokreeftjes; de grotere sprinkhaanvlokreeft Gammarus locusta tot 30 mm groot http://www.seawater.no/fauna/arthropoda/locusta.html) en de sterk verwante soort Melita palmata (tot 16 mm groot http://species-identification.org/species.php?species_group=crustacea&id=417). Voorlopig werd nog geen competitie geobserveerd met de inheemse soorten, maar mogelijks komt hier verandering in als het verspreidingsgebied van de exoot groter wordt en de aantallen stijgen (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1]. De permanente vestiging van het elegant honingvlokreeftje in nieuwe gebieden wijst er immers op dat dit een robuuste en sterk competitieve soort is. Aan de andere kant kan competitie mogelijk toch beperkt blijven doordat het elegant honingvlokreeftje zich bij ons voornamelijk vestigt in een niche – in de spleten tussen oesters en stenen – dat niet door de inheemse soorten ingenomen wordt (Faasse & Van Moorsel, 2003)[1].
Specifieke kenmerken
Exemplaren van deze soort zijn meestal voorzien van grijsbruine, soms groene dwarsbanden op lichaam, poten en antennen. Met het blote oog is het elegant honingvlokreeftje moeilijk te onderscheiden van andere vlokreeftsoorten zoals Melita palmata (Faasse & van Moorsel, 2000)[1]. Met een microscoop kunnen kleine stekels langs de zijkanten van zijn schild worden waargenomen. Deze zijn uniek voor het elegante honingvlokreeftje (Faasse & van Moorsel, 2003)[1].
Geraadpleegde bronnen
- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 1.12 1.13 Faasse, M.; Van Moorsel, G. (2003). The North-American amphipods, Melita nitida Smith, 1873 and Incisocalliope aestuarius (Watling and Maurer, 1973) (Crustacea: Amphipoda: Gammaridea), introduced to the western Scheldt estuary (The Netherlands) Aquat. Ecol. 37(1): 13-22. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "faase2003" defined multiple times with different content - ↑ van Moorsel, G.W.N.M.; Waardenburg, H.W. (1999). De sublitorale begroeiing van de geulwandverdediging bij Bath in de Westerschelde in 1998. Bureau Waardenburg Rapport, 99.02. Bureau Waardenburg: Culemborg. 39 pp. details
- ↑ 3.0 3.1 Persoonlijke mededeling door Marco Faasse 2011. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "faasse" defined multiple times with different content - ↑ 4.0 4.1 Boets, P.; Lock, K.; Goethals, P.L.M. (2011). Assessing the importance of alien macro-Crustacea (Malacostraca) within macroinvertebrate assemblages in Belgian coastal harbours Helgol. Mar. Res. Online First: 13 pp.details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "boets2011" defined multiple times with different content - ↑ 5.0 5.1 5.2 Reichert, K. (2011). First record of the Atlantic gammaridean amphipod Melita nitida Smith, 1873 (Crustacea) from German waters (Kiel Canal) Aquat. Invasions 6(1): 103-108. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "reichert2011" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "reichert2011" defined multiple times with different content - ↑ 6.0 6.1 Cadien, D.B. (2005). Hadzioidea of the NEP (Equator to Aleutians, intertidal to abyss): a review. (revised 11 Oct. 2007)[S.n.][S.l.]. 26 pp. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "cadien2005" defined multiple times with different content
