Difference between revisions of "Grijze korstzakpijp"
From Coastal Wiki
(→<span style="color:#00787A">Effecten of potentiële effecten en maatregelen</span>) |
|||
| (49 intermediate revisions by 2 users not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
| − | + | __NOTITLE__ | |
| − | + | {{Kader4|Naam=Grijze korstzakpijp | |
| − | {{ | + | |Foto= <div style="padding:0.5em 0em 0em 0em"> |
| − | + | [[Image:grijze_korstzakpijp.jpg|caption|right|170px|]]<span style="color:#FFFFFF">Foto: Dann Blackwood</span></div> | |
| − | De grijze korstzakpijp ''Diplosoma listerianum'' is een soort waarvan het oorsprongsgebied onbekend is: een cryptogene soort. Ook in Europa komt de soort wijdverspreid voor in Groot-Brittannië, de westkust van Europa en aan de kusten van de Middellandse Zee. In België wordt de soort sinds 12 september 2002 regelmatig aangetroffen op pontons in de jachthaven van Zeebrugge. De kolonies hebben een doorzichtig en gelatineus uiterlijk, met een doorsnede tot 15 centimeter. Je kunt de grijze korstzakpijp | + | |abstract= |
| − | + | De grijze korstzakpijp ''Diplosoma listerianum'' is een soort waarvan het oorsprongsgebied onbekend is: een cryptogene soort. Ook in Europa komt de soort wijdverspreid voor in Groot-Brittannië, de westkust van Europa en aan de kusten van de Middellandse Zee. In België wordt de soort sinds 12 september 2002 regelmatig aangetroffen op pontons in de jachthaven van Zeebrugge. De kolonies hebben een doorzichtig en gelatineus uiterlijk, met een doorsnede tot 15 centimeter. Je kunt de grijze korstzakpijp terugvinden vanaf de laagwaterlijn tot ongeveer 80 meter diep.}} | |
| − | + | {{kader3}} | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<P> | <P> | ||
<Br> | <Br> | ||
| Line 19: | Line 16: | ||
| − | [http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=103579 ''Diplosoma listerianum'' (Milne-Edwards, 1841)] | + | [http://www.marinespecies.org/berms/aphia.php?p=taxdetails&id=103579 ''Diplosoma listerianum'' (Milne-Edwards, 1841)] |
<P> | <P> | ||
| Line 27: | Line 24: | ||
===<span style="color:#00787A">Oorspronkelijke verspreiding</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Oorspronkelijke verspreiding</span>=== | ||
| − | De grijze korstzakpijp – ook wel geleikorstzakpijp genoemd – is wereldwijd verspreid. Zijn exacte plaats van herkomst is onbekend | + | De grijze korstzakpijp – ook wel geleikorstzakpijp genoemd – is wereldwijd verspreid. Zijn exacte plaats van herkomst is onbekend <ref name=blauwe2009>De Blauwe, H.; Dumoulin, E. (2009). De zeefauna en -flora uit de jachthaven van Zeebrugge, in het bijzonder de fouling-organismen van drijvende pontons. De Strandvlo 29(2): 41-63. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=139489 details] </ref>, waardoor wetenschappers deze zakpijp als een cryptogene soort beschouwen <ref name=glasby2007>Glasby, T.M.; Connell, S.D.; Holloway, M.G.; Hewitt, C.L. (2007). Nonindigenous biota on artificial structures: could habitat creation facilitate biological invasions? Marine Biology 151:887-895. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=196986 details] </ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
<P> | <P> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
===<span style="color:#00787A">Eerste waarneming in België</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Eerste waarneming in België</span>=== | ||
| − | De grijze korstzakpijp werd in België voor het eerst op 12 september 2002 waargenomen in de jachthaven van Zeebrugge | + | De grijze korstzakpijp werd in België voor het eerst op 12 september 2002 waargenomen in de jachthaven van Zeebrugge <ref name=blauwe>Persoonlijke mededeling door [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=person&persid=2015 Hans De Blauwe] 2011.</ref>. |
| − | In Nederlandse tabel uit 1956 staat vermeld dat de grijze korstzakpijp “wordt opgegeven van de Nederlands-Belgische kust” | + | In een Nederlandse tabel uit 1956 staat vermeld dat de grijze korstzakpijp “wordt opgegeven van de Nederlands-Belgische kust” <ref name=bloklander1956>Bloklander, A.E.H.M.; Stock, J.H.; Boddeke, R. (1956). Tabel der Manteldieren. SWG Tabellenserie 15:1-12. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=15098 details] </ref>. Het is echter onduidelijk of het om het Belgische, het Nederlandse, of om beide zeegebieden gaat, waardoor de eerste waarneming in België een vaag gegeven blijft en we het jaar van eerste waarneming voorlopig op 2002 houden. |
<P> | <P> | ||
| Line 47: | Line 41: | ||
===<span style="color:#00787A">Verspreiding in België</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Verspreiding in België</span>=== | ||
| − | Na het verschijnen van de soort in 2002 werd deze plots zeer talrijk in de jachthaven van Zeebrugge, waar hij tot eind 2008 regelmatig werd waargenomen | + | Na het verschijnen van de soort in 2002 werd deze plots zeer talrijk in de jachthaven van Zeebrugge, waar hij tot eind 2008 regelmatig werd waargenomen <ref name=waarnemingen>Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. Grijze Korstzakpijp - ''Diplosoma listerianum''. [http://waarnemingen.be/soort/view/27529?from=2007-08-14&to=2009-0814&species=27529&prov=0&akt=0&from=1983-09-01&to=2009-08-14&prov=0 online beschikbaar], geraadpleegd op 14-08-2009.</ref>. Echter tijdens zoektochten op en rond de pontons in augustus 2011 werd de grijze korstzakpijp er niet meer gevonden <ref name=blauwe> </ref>. |
Het is niet geweten of deze zakpijp in andere Belgische havengebieden voorkomt. | Het is niet geweten of deze zakpijp in andere Belgische havengebieden voorkomt. | ||
| − | |||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 55: | Line 48: | ||
===<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Verspreiding in onze buurlanden</span>=== | ||
| − | |||
| − | In een Nederlandse soortenlijst, samengesteld in 1956, wordt het gekende verspreidingsgebied van de grijze korstzakpijp nogal vaag geformuleerd: “de Nederlands-Belgische kust”. Zodoende is het niet duidelijk | + | <div style="float:right;width:200pt;padding:0.4em 1em 0.4em 0.5em">[[Image:Diplosoma listerianum2.jpg|caption|right|265px|]] |
| + | <div style="text-align: right;font-size:80%">Foto: Arjan Gittenberger</div></div> | ||
| + | |||
| + | De grijze korstzakpijp komt wereldwijd voor. Aan de Atlantische kust reikt haar areaal van Zuid-Afrika tot in Noorwegen, waaronder de Baltische Zee, Portugal, het Middellandse Zeegebied, Mauritanië en de Golf van Guinee <ref name=locke2009>Locke, A. (2009). A screening procedure for potential tunicate invaders of Atlantic Canada. Aquatic Invasions 4(1):71-79. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=197743 details] </ref>. | ||
| + | |||
| + | In een Nederlandse soortenlijst, samengesteld in 1956, wordt het gekende verspreidingsgebied van de grijze korstzakpijp nogal vaag geformuleerd: “de Nederlands-Belgische kust”. Zodoende is het niet duidelijk of dit nu gaat over de eerste waarneming voor België en/of Nederland. Wel eenduidig zijn de observaties vanaf 1977 in Zeeland, nabij Burghsluis, in Flauwers en in het havenkanaal van Zierikzee <ref name=buizer1983>Buizer, D.A.G. (1983). De Nederlandse zakpijpen (Manteldieren) en Mantelvisjes: Tunicata, Ascidiacea en Appendicularia. [The Dutch Tunicata, Ascidiacea and Appendicularia]. Wetenschappelijke Mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, 158. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV): Hoogwoud, The Netherlands. 42 pp. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=8883 details]</ref>. Tot 1988 bleef de grijze korstzakpijp enkel gekend van plaatsen op Schouwen-Duiveland in de Oosterschelde <ref name=faasse1991>Faasse, M. (1991). Iets over de fauna van het Kanaal door Walcheren Het Zeepaard 51: 105-109. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=206915 details] </ref>. Later in 1990, werd deze soort ook aangetroffen in het Kanaal door Walcheren nabij Vlissingen, in Nieuw- en St.-Joostland en in Veere, eveneens langs de Oosterschelde. Momenteel is deze zakpijp wijdverspreid in het Grevelingenmeer, de Oosterschelde en in het havenkanaal Goes <ref name=wolff2005>Wolff, W.J. (2005). Non-indigenous marine and estuarine species in the Netherlands. Zool. Meded. 79(1): 3-116. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=101200 details] </ref>. | ||
| − | In Frankrijk komt de grijze korstzakpijp voor ter hoogte van Roscoff in Bretagne | + | In Frankrijk komt de grijze korstzakpijp voor ter hoogte van Roscoff in Bretagne <ref name=lafargue1983>Lafargue, F. (1983). Inventaire des ascidies Didemnidae de Roscoff (Tuniciers). Cah. Biol. Mar. 24(4): 377-381. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=63593 details] </ref>. |
| − | In het Verenigd Koninkrijk komt | + | In het Verenigd Koninkrijk komt deze soort voor langs de zuid- en de westkust, maar voorlopig nog niet langs de oostkust <ref name=vance2008> Vance, T.; Lauterbach, L.; Lenz, M.; Wahl, M.; Sanderson, R.A.; Thomason, J.C. (2009). Rapid invasion and ecological interactions of ''Diplosoma listerianum'' in the North Sea, UK Marine Biodiversity Records 2(e59). [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=209386 details] |
</ref>. | </ref>. | ||
| − | |||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 69: | Line 65: | ||
===<span style="color:#00787A">Wijze van introductie</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Wijze van introductie</span>=== | ||
| − | De introductie van de grijze korstzakpijp gebeurde door vasthechting op scheepsrompen | + | De introductie van de grijze korstzakpijp gebeurde zowel door vasthechting op scheepsrompen als via transport van organismen voor de aquacultuur, zoals oesters <ref name=ices>ICES Advisory Committee on the Marine Environment (2006). Working Group on Introductions and Transfers of Marine Organisms (WGITMO) 16–17 March 2006 Oostende, Belgium. ICES Committee Meetings Documents, CM 2006(ACME:05). ICES: Copenhagen, Denmark. 330 pp. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=111237 details] </ref>. |
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 78: | Line 74: | ||
Tot op heden is de grijze korstzakpijp in België enkel gevonden in een kleine geïsoleerde regio (jachthaven) binnenin de haven van Zeebrugge. De soort kan dus bezwaarlijk als succesrijk in België omschreven worden. | Tot op heden is de grijze korstzakpijp in België enkel gevonden in een kleine geïsoleerde regio (jachthaven) binnenin de haven van Zeebrugge. De soort kan dus bezwaarlijk als succesrijk in België omschreven worden. | ||
| − | Desondanks heeft de soort enkele troeven: zo kan de soort zich | + | Desondanks heeft de soort enkele troeven: zo kan de soort zich vasthechten op allerhande substraten zoals stenen, pieren of andere zakpijpen <ref name=soortenbank>Soortenbank.nl. Dieren, planten en paddestoelen in Nederland. Geleikorstzakpijp (''Diplosoma listerianum''). [http://www.soortenbank.nl/soorten.php?soortengroep=duikgids&id=154 online beschikbaar], geraadpleegd op 13-08-2009.</ref>, waardoor havens - met hun vele artificiële oppervlaktes - een ideale omgeving vormen. |
| − | |||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
| Line 86: | Line 81: | ||
===<span style="color:#00787A">Factoren die de verspreiding beïnvloeden</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Factoren die de verspreiding beïnvloeden</span>=== | ||
| − | De grijze korstzakpijp | + | De grijze korstzakpijp komt wereldwijd voor <ref name=locke2009> </ref>, wat doet vermoeden dat temperatuur geen rol speelt in het limiteren van haar verspreidingsgebied. De soort kan zich voortplanten bij temperaturen tussen 10 °C en 25 °C <ref name=brunetti1988> Brunetti, R.; Bressan, M.; Marin, M.; Libralato, M. (1988). On the ecology and biology of ''Diplosoma listerianum'' (Milne Edwards, 1841) (Ascidiacea, Didemnidae) Vie Milieu 38(2): 123-131. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=140606 details] </ref>.<P> |
<BR> | <BR> | ||
<P> | <P> | ||
| Line 92: | Line 87: | ||
===<span style="color:#00787A">Effecten of potentiële effecten en maatregelen</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Effecten of potentiële effecten en maatregelen</span>=== | ||
| − | Eens de grijze korstzakpijp gevestigd is, staat dit diertje erom bekend in korte tijd de meest frequent voorkomende aangroeisoort te worden in een lokale gemeenschap. Daarbij worden de meeste andere organismen verdrongen of overgroeid | + | Eens de grijze korstzakpijp gevestigd is, staat dit diertje erom bekend in korte tijd de meest frequent voorkomende aangroeisoort te worden in een lokale gemeenschap. Daarbij worden de meeste andere organismen verdrongen of overgroeid <ref name=vance2008> </ref>. |
| − | De soort kan het oppervlak waaraan vastgehecht beschadigen. Zijn aanwezigheid op scheepsrompen verhoogt de weerstand van het schip in het water | + | De soort kan het oppervlak waaraan het vastgehecht is beschadigen. Zijn aanwezigheid op scheepsrompen verhoogt de weerstand van het schip in het water <ref name=ices> </ref>. Het beletten van vasthechting – door reiniging en behandeling met een aangroeiwerende verf – kent een grote kost <ref name=schultz2010>Schultz, M.P.; Bendick, J.A.; Holm, E.R.; Hertel, W.M. (2010). Economic impact of biofouling on a naval surface ship Biofouling 27(1): 87-98. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=206434 details] </ref>. |
| + | |||
| + | <div style="float:right;width:180pt;padding:0.4em 1em 0.4em 0.5em">[[Image:Diplosoma listerianum3.jpg|caption|right|235px|]][[Image:Diplosoma listerianum4.jpg|caption|right|235px|]] | ||
| + | <div style="text-align: right;font-size:80%">Foto: Arjan Gittenberger</div></div> | ||
<P> | <P> | ||
| Line 101: | Line 99: | ||
===<span style="color:#00787A">Specifieke kenmerken</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Specifieke kenmerken</span>=== | ||
| − | + | De grijze korstzakpijp vormt dunne, vuilwitte kolonies van minder dan twee millimeter dik en slechts enkele vierkante centimeters oppervlakte. Sommige exemplaren kunnen echter een oppervlakte bedekken tot wel 15 centimeter doorsnede! De zacht aanvoelende kolonies zijn doorschijnend met zwarte puntjes die de aparte individuen – door wetenschappers zoïden genoemd – voorstellen, waarbij één enkel individu een diameter van ongeveer twee millimeter heeft. De gemeenschappelijke uitstroomopeningen vallen op als grote gaten <ref name=buizer1983>Buizer, D.A.G. (1983). De Nederlandse zakpijpen (Manteldieren) en Mantelvisjes: Tunicata, Ascidiacea en Appendicularia. [The Dutch Tunicata, Ascidiacea and Appendicularia]. Wetenschappelijke Mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, 158. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV): Hoogwoud, The Netherlands. 42 pp. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=8883 details] </ref><ref name=doris>DORIS, 07/09/2009: ''Diplosoma listerianum'' Milne-Edwards, 1841, http://doris.ffessm.fr/fiche2.asp?fiche_numero=213</ref>. | |
| + | |||
| + | De grijze korstzakpijp is een filtervoeder. Het water loopt via de instroomopeningen naar binnen en voert tal van kleine voedseldeeltjes mee. Deze worden gevangen in slijm, geproduceerd door een klier die de endostyle genoemd wordt. Via de uitstroomopening komt het water met afvalstoffen weer naar buiten <ref name=buizer1983> </ref>. | ||
<P> | <P> | ||
| Line 109: | Line 109: | ||
===<span style="color:#00787A">Weetjes</span>=== | ===<span style="color:#00787A">Weetjes</span>=== | ||
| − | ====<span style="color:#00787A">'' | + | ====<span style="color:#00787A">''Van lichtliefhebber naar lichtschuw''</span>==== |
| − | + | De vrijzwemmende larven van de grijze korstzakpijp stellen de soort in staat om zich op een eenvoudige wijze verder te verspreiden <ref name=millar1971>Millar, R.H. (1971). The biology of ascidians. Adv. Mar. Biol. 9: 1-100. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=121088 details] </ref>. De larven bewegen zich voort door afwisselend opwaarts naar het licht toe te zwemmen en zich vervolgens te laten zinken, waarbij ze de bodem vermijden <ref name=crisp1971>Crisp, D.J.; Ghobashy, A.F.A.A. (1971). Responses of the larvae of Diplosoma listerianum to light and gravity, in: Crisp, D.J. (Ed.) (1971). Fourth European Marine Biology Symposium. European Marine Biology Symposia, 4: pp. 443-465. [http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=25746 details] </ref>. <P> | |
| + | Wanneer de larven klaar zijn om zich te vestigen, hechten ze zich vast op een schaduwrijke en tegen predatoren beschutte plaats, zoals de zijwand van een rots <ref name=millar1971> </ref><ref name=crisp1971> </ref>. | ||
| + | |||
| + | ====<span style="color:#00787A">''Een gelijkend broertje''</span>==== | ||
| + | |||
| + | De grijze korstzakpijp wordt in West-Europa vaak verward met een andere zakpijp, namelijk ''Diplosoma spongiforme''. Deze twee soorten zijn uiterlijk moeilijk van elkaar te onderscheiden, vooral als men gebruik maakt van fotomateriaal. Algemeen kan men afgaan op het feit dat ''Diplosoma spongiforme'' minder doorschijnend en dikker (5 à 6 millimeter) is dan de grijze korstzakpijp, hoewel van deze laatste ook al dikkere exemplaren teruggevonden zijn en dit dus geen uniek verschil is tussen beide soorten. <P> | ||
| + | Om de twee soorten met zekerheid uit elkaar te halen moet met een microscoop naar de anatomie gekeken worden <ref name=lafargue1983> </ref><ref name=doris> </ref>. | ||
| + | <P> | ||
| + | <BR> | ||
| + | <P> | ||
| + | ===<span style="color:#00787A">Hoe verwijzen naar deze pagina?</span>=== | ||
| + | {{Kader5| | ||
| + | SoortnaamNL=Grijze korstzakpijp | | ||
| + | SoortnaamLt=Diplosoma listerianum| | ||
| + | Naamlector=Arjan Gittenberger| | ||
| + | refid=210398}} | ||
<P> | <P> | ||
<BR> | <BR> | ||
Latest revision as of 11:33, 26 January 2012
Warning: Deze pagina wordt niet langer bijgewerkt. Meer recente info is te vinden op http://www.vliz.be/niet-inheemse-soorten
|
Grijze korstzakpijp
De grijze korstzakpijp Diplosoma listerianum is een soort waarvan het oorsprongsgebied onbekend is: een cryptogene soort. Ook in Europa komt de soort wijdverspreid voor in Groot-Brittannië, de westkust van Europa en aan de kusten van de Middellandse Zee. In België wordt de soort sinds 12 september 2002 regelmatig aangetroffen op pontons in de jachthaven van Zeebrugge. De kolonies hebben een doorzichtig en gelatineus uiterlijk, met een doorsnede tot 15 centimeter. Je kunt de grijze korstzakpijp terugvinden vanaf de laagwaterlijn tot ongeveer 80 meter diep.
 |
Wetenschappelijke naam
Diplosoma listerianum (Milne-Edwards, 1841)
Oorspronkelijke verspreiding
De grijze korstzakpijp – ook wel geleikorstzakpijp genoemd – is wereldwijd verspreid. Zijn exacte plaats van herkomst is onbekend [1], waardoor wetenschappers deze zakpijp als een cryptogene soort beschouwen [2].
Eerste waarneming in België
De grijze korstzakpijp werd in België voor het eerst op 12 september 2002 waargenomen in de jachthaven van Zeebrugge [3].
In een Nederlandse tabel uit 1956 staat vermeld dat de grijze korstzakpijp “wordt opgegeven van de Nederlands-Belgische kust” [4]. Het is echter onduidelijk of het om het Belgische, het Nederlandse, of om beide zeegebieden gaat, waardoor de eerste waarneming in België een vaag gegeven blijft en we het jaar van eerste waarneming voorlopig op 2002 houden.
Verspreiding in België
Na het verschijnen van de soort in 2002 werd deze plots zeer talrijk in de jachthaven van Zeebrugge, waar hij tot eind 2008 regelmatig werd waargenomen [5]. Echter tijdens zoektochten op en rond de pontons in augustus 2011 werd de grijze korstzakpijp er niet meer gevonden [3]. Het is niet geweten of deze zakpijp in andere Belgische havengebieden voorkomt.
Verspreiding in onze buurlanden
Foto: Arjan Gittenberger
De grijze korstzakpijp komt wereldwijd voor. Aan de Atlantische kust reikt haar areaal van Zuid-Afrika tot in Noorwegen, waaronder de Baltische Zee, Portugal, het Middellandse Zeegebied, Mauritanië en de Golf van Guinee [6].
In een Nederlandse soortenlijst, samengesteld in 1956, wordt het gekende verspreidingsgebied van de grijze korstzakpijp nogal vaag geformuleerd: “de Nederlands-Belgische kust”. Zodoende is het niet duidelijk of dit nu gaat over de eerste waarneming voor België en/of Nederland. Wel eenduidig zijn de observaties vanaf 1977 in Zeeland, nabij Burghsluis, in Flauwers en in het havenkanaal van Zierikzee [7]. Tot 1988 bleef de grijze korstzakpijp enkel gekend van plaatsen op Schouwen-Duiveland in de Oosterschelde [8]. Later in 1990, werd deze soort ook aangetroffen in het Kanaal door Walcheren nabij Vlissingen, in Nieuw- en St.-Joostland en in Veere, eveneens langs de Oosterschelde. Momenteel is deze zakpijp wijdverspreid in het Grevelingenmeer, de Oosterschelde en in het havenkanaal Goes [9].
In Frankrijk komt de grijze korstzakpijp voor ter hoogte van Roscoff in Bretagne [10].
In het Verenigd Koninkrijk komt deze soort voor langs de zuid- en de westkust, maar voorlopig nog niet langs de oostkust [11].
Wijze van introductie
De introductie van de grijze korstzakpijp gebeurde zowel door vasthechting op scheepsrompen als via transport van organismen voor de aquacultuur, zoals oesters [12].
Redenen waarom deze soort zo succesrijk is in onze contreien
Tot op heden is de grijze korstzakpijp in België enkel gevonden in een kleine geïsoleerde regio (jachthaven) binnenin de haven van Zeebrugge. De soort kan dus bezwaarlijk als succesrijk in België omschreven worden.
Desondanks heeft de soort enkele troeven: zo kan de soort zich vasthechten op allerhande substraten zoals stenen, pieren of andere zakpijpen [13], waardoor havens - met hun vele artificiële oppervlaktes - een ideale omgeving vormen.
Factoren die de verspreiding beïnvloeden
De grijze korstzakpijp komt wereldwijd voor [6], wat doet vermoeden dat temperatuur geen rol speelt in het limiteren van haar verspreidingsgebied. De soort kan zich voortplanten bij temperaturen tussen 10 °C en 25 °C [14].
Effecten of potentiële effecten en maatregelen
Eens de grijze korstzakpijp gevestigd is, staat dit diertje erom bekend in korte tijd de meest frequent voorkomende aangroeisoort te worden in een lokale gemeenschap. Daarbij worden de meeste andere organismen verdrongen of overgroeid [11].
De soort kan het oppervlak waaraan het vastgehecht is beschadigen. Zijn aanwezigheid op scheepsrompen verhoogt de weerstand van het schip in het water [12]. Het beletten van vasthechting – door reiniging en behandeling met een aangroeiwerende verf – kent een grote kost [15].
Foto: Arjan Gittenberger
Specifieke kenmerken
De grijze korstzakpijp vormt dunne, vuilwitte kolonies van minder dan twee millimeter dik en slechts enkele vierkante centimeters oppervlakte. Sommige exemplaren kunnen echter een oppervlakte bedekken tot wel 15 centimeter doorsnede! De zacht aanvoelende kolonies zijn doorschijnend met zwarte puntjes die de aparte individuen – door wetenschappers zoïden genoemd – voorstellen, waarbij één enkel individu een diameter van ongeveer twee millimeter heeft. De gemeenschappelijke uitstroomopeningen vallen op als grote gaten [7][16].
De grijze korstzakpijp is een filtervoeder. Het water loopt via de instroomopeningen naar binnen en voert tal van kleine voedseldeeltjes mee. Deze worden gevangen in slijm, geproduceerd door een klier die de endostyle genoemd wordt. Via de uitstroomopening komt het water met afvalstoffen weer naar buiten [7].
Weetjes
Van lichtliefhebber naar lichtschuw
De vrijzwemmende larven van de grijze korstzakpijp stellen de soort in staat om zich op een eenvoudige wijze verder te verspreiden [17]. De larven bewegen zich voort door afwisselend opwaarts naar het licht toe te zwemmen en zich vervolgens te laten zinken, waarbij ze de bodem vermijden [18].Wanneer de larven klaar zijn om zich te vestigen, hechten ze zich vast op een schaduwrijke en tegen predatoren beschutte plaats, zoals de zijwand van een rots [17][18].
Een gelijkend broertje
De grijze korstzakpijp wordt in West-Europa vaak verward met een andere zakpijp, namelijk Diplosoma spongiforme. Deze twee soorten zijn uiterlijk moeilijk van elkaar te onderscheiden, vooral als men gebruik maakt van fotomateriaal. Algemeen kan men afgaan op het feit dat Diplosoma spongiforme minder doorschijnend en dikker (5 à 6 millimeter) is dan de grijze korstzakpijp, hoewel van deze laatste ook al dikkere exemplaren teruggevonden zijn en dit dus geen uniek verschil is tussen beide soorten.Om de twee soorten met zekerheid uit elkaar te halen moet met een microscoop naar de anatomie gekeken worden [10][16].
Hoe verwijzen naar deze pagina?
VLIZ Alien Species Consortium (2011). Grijze korstzakpijp – Diplosoma listerianum. Niet-inheemse soorten van het Belgisch deel van de Noordzee en aanpalende estuaria. Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ). Geraadpleegd op 23-11-2024. Beschikbaar op
http://www.vliz.be/wiki/Lijst_niet-inheemse_soorten_Belgisch_deel_Noordzee_en_aanpalende_estuaria
Lector: Arjan Gittenberger
VLIZ Alien Species Consortium: http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=project&proid=2170
Deze fiche (versie 2011) is ook als pdf beschikbaar op http://www.vliz.be/imis/imis.php?module=ref&refid=210398
Geraadpleegde bronnen
- ↑ De Blauwe, H.; Dumoulin, E. (2009). De zeefauna en -flora uit de jachthaven van Zeebrugge, in het bijzonder de fouling-organismen van drijvende pontons. De Strandvlo 29(2): 41-63. details
- ↑ Glasby, T.M.; Connell, S.D.; Holloway, M.G.; Hewitt, C.L. (2007). Nonindigenous biota on artificial structures: could habitat creation facilitate biological invasions? Marine Biology 151:887-895. details
- ↑ 3.0 3.1 Persoonlijke mededeling door Hans De Blauwe 2011. Cite error: Invalid
<ref>tag; name "blauwe" defined multiple times with different content - ↑ Bloklander, A.E.H.M.; Stock, J.H.; Boddeke, R. (1956). Tabel der Manteldieren. SWG Tabellenserie 15:1-12. details
- ↑ Waarnemingen afkomstig van Waarnemingen.be, een initiatief van Natuurpunt Studie vzw en de Stichting Natuurinformatie. Grijze Korstzakpijp - Diplosoma listerianum. online beschikbaar, geraadpleegd op 14-08-2009.
- ↑ 6.0 6.1 Locke, A. (2009). A screening procedure for potential tunicate invaders of Atlantic Canada. Aquatic Invasions 4(1):71-79. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "locke2009" defined multiple times with different content - ↑ 7.0 7.1 7.2 Buizer, D.A.G. (1983). De Nederlandse zakpijpen (Manteldieren) en Mantelvisjes: Tunicata, Ascidiacea en Appendicularia. [The Dutch Tunicata, Ascidiacea and Appendicularia]. Wetenschappelijke Mededelingen van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, 158. Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV): Hoogwoud, The Netherlands. 42 pp. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "buizer1983" defined multiple times with different content Cite error: Invalid<ref>tag; name "buizer1983" defined multiple times with different content - ↑ Faasse, M. (1991). Iets over de fauna van het Kanaal door Walcheren Het Zeepaard 51: 105-109. details
- ↑ Wolff, W.J. (2005). Non-indigenous marine and estuarine species in the Netherlands. Zool. Meded. 79(1): 3-116. details
- ↑ 10.0 10.1 Lafargue, F. (1983). Inventaire des ascidies Didemnidae de Roscoff (Tuniciers). Cah. Biol. Mar. 24(4): 377-381. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "lafargue1983" defined multiple times with different content - ↑ 11.0 11.1 Vance, T.; Lauterbach, L.; Lenz, M.; Wahl, M.; Sanderson, R.A.; Thomason, J.C. (2009). Rapid invasion and ecological interactions of Diplosoma listerianum in the North Sea, UK Marine Biodiversity Records 2(e59). details
Cite error: Invalid
<ref>tag; name "vance2008" defined multiple times with different content - ↑ 12.0 12.1 ICES Advisory Committee on the Marine Environment (2006). Working Group on Introductions and Transfers of Marine Organisms (WGITMO) 16–17 March 2006 Oostende, Belgium. ICES Committee Meetings Documents, CM 2006(ACME:05). ICES: Copenhagen, Denmark. 330 pp. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "ices" defined multiple times with different content - ↑ Soortenbank.nl. Dieren, planten en paddestoelen in Nederland. Geleikorstzakpijp (Diplosoma listerianum). online beschikbaar, geraadpleegd op 13-08-2009.
- ↑ Brunetti, R.; Bressan, M.; Marin, M.; Libralato, M. (1988). On the ecology and biology of Diplosoma listerianum (Milne Edwards, 1841) (Ascidiacea, Didemnidae) Vie Milieu 38(2): 123-131. details
- ↑ Schultz, M.P.; Bendick, J.A.; Holm, E.R.; Hertel, W.M. (2010). Economic impact of biofouling on a naval surface ship Biofouling 27(1): 87-98. details
- ↑ 16.0 16.1 DORIS, 07/09/2009: Diplosoma listerianum Milne-Edwards, 1841, http://doris.ffessm.fr/fiche2.asp?fiche_numero=213 Cite error: Invalid
<ref>tag; name "doris" defined multiple times with different content - ↑ 17.0 17.1 Millar, R.H. (1971). The biology of ascidians. Adv. Mar. Biol. 9: 1-100. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "millar1971" defined multiple times with different content - ↑ 18.0 18.1 Crisp, D.J.; Ghobashy, A.F.A.A. (1971). Responses of the larvae of Diplosoma listerianum to light and gravity, in: Crisp, D.J. (Ed.) (1971). Fourth European Marine Biology Symposium. European Marine Biology Symposia, 4: pp. 443-465. details Cite error: Invalid
<ref>tag; name "crisp1971" defined multiple times with different content
